print 

Tabu

Wprowadzenie do tematu
opracowała: Jutta Gotthardt

W literaturze i w życiu codziennym, w przeszłości i teraźniejszości, we wszystkich krajach naszej planety zderzamy się z mnogością wydarzeń, kt�re dają się określić jako tematy �tabu�.

Ale co to jest �tabu� ?

Określenie �tabu� (=ta pu) pochodzi z języka Polinezyjczyk�w (Tonga) i znaczy nienamacalność świętych czyn�w/fakt�w/os�b /ze sfery sakralnej. Naruszenie tabu było (i jest) obłożone karami.

Najczęściej stosowane i zrozumiałe wyjaśnienie tego pojęcia to �nienamacalność�, �nienaruszalność�.Tabu może odnosić się do os�b, przedmiot�w, czyn�w, fakt�w, kt�re zawierają w sobie szczeg�lna siłę.

Określenie �tabu� przywi�zł ze sobą do Europy James Cooks ze swojej podr�ży po morzach południowych (1768-80). W Polinezji zestaw temat�w tabu pełni funkcję swego rodzaju społecznej kontroli, np. tabu to: pozycja wodza, nazwisko, majątek. W tych sprawach istnieją zakazy naruszenia.

Integracja językowa

�Tabu� jest jednym z niewielu sł�w, kt�re zostały przeniesione z języka lud�w prymitywnych do języka zachodniej cywilizacji. Chociaż tematy tabu egzystują tak długo jak sięga pamięć ludzka, to nie były takim słowem określane. W języku niemieckim to słowo było używane jako rodzime, a także stosowane w r�żnorodnych zwrotach: Tabu, Tabuisierung, Tabuzone (strefa tabu), ktoś/coś jest tabu, coś traktować jak tabu, sprawiać, że coś przestaje być tabu, itd. Np. w 1994 roku - roku dodatkowych wybor�w, niemieckiej partii SPD zarzucano naruszenie tabu w potraktowaniu partii PDS, albo: Firma �Benneton� w swojej reklamie prowokuje poprzez znaczące naruszanie sfery tabu.

(Podczas tworzenia się języka niemieckiego pojęcie �tabu� ukazuje się po raz pierwszy w �Leksykonie do konwersacji� Meyers'a w 1851 r. - tylko w związku z ludami pierwotnymi. W 1906 roku w tymże leksykonie występuje już pogląd, że tabu mają także narody o wyżej rozwiniętej kulturze.
Zygmunt Freud w swojej książce �Totemy i tabu� zajmuje się tym problemem. Tak opisuje znaczenie: �Tabu znaczy w końcu, zgodnie ze swoim sensem, coś, co jednocześnie obejmuje święte, przez co uwzniośla to co zwyczajne, jak i to, co niebezpieczne, nieczyste, budzące grozę.� (4,4) )

Tabu dzisiaj

Z jednej strony chodzi o zachowania, obiekty i fakty, kt�re są bezpośrednio objęte tabu, tzn. w pewnym sensie zabronione, a z drugiej strony chodzi o komunikację na temat zachowania objętego tabu (4,5). Już przy uspołecznianiu małego dziecka (tabu obejmujące pożywienie) zabrania mu się pewnych zachowań i dotyk�w (�Tak się nie robi.�, �To nie jest na miejscu.�). Także bez wypowiadania bezpośredniego zakazu przekazuje się rozdzielenie toalety od przygotowywania jedzenia.

Społeczne, religijne, kulturowe i psychologiczne podłoże tworzy możliwe tło dla powstania r�żnego rodzaju tabu.

Zesp�ł tabu ma duże znaczenie w rozwoju międzykulturowej zdolności komunikacji. Znaczenie dla nauczania języka obcego jest w związku z tym bezdyskusyjne.

(4,2); np. Może zaistnieć sytuacja, że ludzie z r�żnych kręg�w kulturowych zechcą się porozumieć i nie przewidzą, że naruszają tabu.

Obszary tabu wg. częstości występowania (4.11)

• seksualność
• pieniądze i zarobki
• homoseksualizm
• śmierć, choroba, kalectwo
• kazirodztwo
• odgłosy cielesne
• AIDS
• krytyka religii i kościoła
• fakty dotyczące odżywiania
• indywidualne granice

Możliwe pytania problemowe do tematu TABU:

• tabu, skandal i zakaz � gdzie leżą granice?
• Czy tabu tworzy kulturową identyfikację?
• Czy r�żnego rodzaju tabu utrudniają postęp?
• Czy artysta potrzebuje tabu jako punktu orientacyjnego swojej pracy?
• Ile tabu potrzebuje teatr?
• Ile tabu potrzebuje człowiek?
• Kto inscenizuje tabu i jego obszar? Czy osoba tworząca sztukę czy jej odbiorca?
• Czy tabu dzieli kultury czy jest ważnym czynnikiem regulacyjnym?

Zadania dla uczestnik�w: (opracował Hartmut Schr�der, 4)

1. Proszę opisać swoje doświadczenia z tabu we własnym kręgu kulturowym i w obcych !

2. Jakiego rodzaju tabu istnieją?

Quellen:

1. Duden, Ethymologie, Mannheim, 1963
2. Duden, Sinn- und sachverwandte W�rter Mannheim, 1972
3. Brockhaus Enzyklop�die, tom 18, Wiesbaden 1973
4. Hartmut Schr�der, (badacz �tabu� na Europejskim Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą) �Badanie tabu jako zadanie międzykulturowej germanistyki� (wyszukane w google)
5. Leksykon internetu http://www.ilexikon.com/Tabu.html
6. Leksykon podstawowy �tabu� http://217.175.235.200/basisreligion/tabu.htm
7. Leksykon podstawowy �tabu" http://www.offlimits-symposium.de/Thema/Thema.htm