print 

Tabu

Problemem tabu zajmował sie niemiecki psycholog Wilhelm Wundt /1832-1920/ założyciel Pierwszego Instytutu Psychologii Eksperymentalnej, autor 10-tomowego dzieła „Voelker Psychologie” - „Psychologia Tłum�w”. Także Sigmunt Freud /1856-1939/ , psychiatra austriacki, profesor neuropatologii w Wiedniu, autor „Totem und Tabu” (w języku polskim książka ukazała się pod tytułem „Człowiek, religia, kultura”) zajmował się tematem tabu.

Termin tabu został wprowadzony przez J. Cooka. Jest słowem polinezyjskim, kt�re pierwotnie oznaczało to, co święte, nietykalne, niesamowite, niebezpieczne i nieczyste. Określenie „święty lęk” przybliża zrozumienie pojęcia tabu. Wszystko, co dla jakieś przyczyny wzbudzało lęk i było niesamowite stawało się przedmiotem tabu. W. Wundt określił tabu jako najstarszy niepisany kodeks prawny ludzkości. Powszechnie przyjęto, że tabu jest starsze od bog�w i wywodzi się z epoki przed religijnej.

Wsp�łczesny zakres pojęcia tabu nie jest tożsamy z pojęciem z czas�w Wundta i Freuda.

Tabu istnieje także w społeczeństwach wysoko rozwiniętych cywilizacyjnie, w r�żnych formach, w większości religii, jako stały składnik kultury i jako rodzaj cenzury. Tabu może mieć charakter og�lnospołeczny dotyczący całego narodu, czy też grupy zawodowej, i dotyczy np. zmowy milczenia w grupach lekarzy, prawnik�w, polityk�w, policjant�w czy dziennikarzy. Tabu może mieć charakter rodzinny. Tak zwane „tajemnice rodzinne” są skrzętnie skrywane, bo są bolesne i wstydliwe. Może to być: alkoholizm, przemoc fizyczna i psychiczna, molestowane dzieci, aborcja, dewiacje seksualne, choroby psychiczne i nowotworowe.

Więź między dwojgiem ludzi, ich intymność, klimat psychiczny, umowność gest�w i sł�w traktowana jest przez tych dwojga jako ich tabu.

Każdy człowiek posiada nieujawnioną i niezdradzaną, tajemną cząstkę osobowości wyrażającą się w emocjach i pragnieniach. Marzenia seksualne, te grzeszne, rozpustne, tajemne mężczyźni traktują jako tabu. Fetysz jest także tabu dla mężczyzn.

We wsp�łczesnym świecie coraz bardziej przesuwają się granice prowokacji szczeg�lnie w sztuce. Początek tych zmian dało się zaobserwować w latach 60-tych ubiegłego stulecia. Szok kulturowy i obyczajowy. Szok i prowokacje dotyczyły odsłaniania spraw intymnych. Sakrum zmienia się w profanum. Przykładem tego są publiczne pokazy performans, rzeźby obnażonych mężczyzn wystawionych na placach i ulicach, instalacja przedstawiająca genitalia na krzyżu, a także pr�ba symulowania porodu w Berlińskiej Galerii.

Tematy tabu, o kt�rych wcześniej nie odważono się pisać i eksponować w środkach masowego przekazu, obecnie występują masowo. W programach telewizyjnych i czasopismach odsłania się fizyczną i duchową intymność człowieka i rzecz dziwna, człowiek chce się odsłaniać. Jest to pewien rodzaj ekshibicjonizmu.

Media tworzą swoiste tabu informacyjne, a właściwie całe obszary przemilczeń wok�ł trudnych spraw politycznych, społecznych i patologicznych. Tak zwane „eufenizmy” służą zniekształceniu ostrości i bagatelizowaniu danego problemu czy zjawiska społecznego. Wprowadzone określenie „kochający inaczej” lub „osobnik o innej orientacji seksualnej”lub określenie wzięte z języka niemieckiego „das dritte Geschlecht” (trzecia płeć), lub „vom anderen Ufer sein” (być z innego brzegu), są wprowadzone w celu ukrycia problemu homoseksualizmu. W Stanach Zjednoczonych środowiska homoseksualne domagają się wprowadzenia terminy „homofobia” i uznania go jako określenia choroby psychicznej osoby, kt�ra prześladuje homoseksualist�w.

Społeczeństwa wsp�łczesne z mniejszym lub większym powodzeniem starają się uporać z niekt�rymi „wstydliwymi” problemami, problemami tabu. Znane są postawy kobiet pisarek, aktorek, kt�re przełamują zmowę milczenia wok�ł spraw onkologicznych a swoją terapeutyczną działalność na terenie szpitali traktują jako posłannictwo.

Śmiertelna choroba i umieranie jest w dalszym ciągu tematem tabu w rodzinie, bo to przeraża i upokarza. Z umierającym dzieckiem, czy dorosłym nie rozmawia się o śmierci. Umierające dzieci wiedzą, że umierają, ale nie m�wią o tym z rodzicami. To zbyt trudne dla dzieci i niemożliwe dla rodzic�w. Umierający cierpi osamotniony. Jedynie w hospicjach uporano się z tym problemem, ale to nie rodzina rozmawia z umierającym, lecz psycholog, wolontariusz, ksiądz. Oni są do tego przygotowani i niosą z sobą spok�j, uścisk ręki, dobre słowo i pojednanie.

Tabu jest w istocie rzeczy problemem psychologicznym człowieka. Jest to imperatyw postrzegania i kultywowania pewnych nakaz�w, zakaz�w, bojaźni narzuconych przez wieki. Jedne tabu przestają istnieć, ale tworzą się inne.

Wydaje się, że tabu będzie istniało zawsze jako stały składnik kultury narodu.